Kosova 2025 Genel Seçim Analizi ve Türk Partileri

Kosova’da 9 Şubat 2025 tarihinde gerçekleşen genel seçimlere halk %42,45 oranında katılım sağladı. Avrupa’nın en genç ülkesi olan Kosova 17 Şubat 2008 yılında ilan ettiği bağımsızlık sürecinden bu yana dokuzuncu parlamento seçimini gerçekleştirirken, seçimler ilk defa öngörülen düzenli tarihte yapılması ile dört yıllık görev süresini tamamlayan ilk hükümet olarak tarihe geçti. Merkez Seçim Komisyonu’nun (MSK) açıklamış olduğu sonuçlara göre, Albin Kurti liderliğindeki Kendin Karar Al Hareketi (LVV) oyların %40,90’ını alarak birinci parti konumunu korurken, başbakan Albin Kurti ülke tarihinde 337.101 oy ile en fazla oy alan siyasetçi konumuna yerleşti. 

Bunun yanı sıra Kosova Demokratik Partisi (PDK) %22,04 oy oranı ile ikinci sırada yer alırken, Kosova Demokratik Birliği (LDK) %17,64, Kosova’nın Kazanması için Koalisyon %7,46 ve Sırp Listesi %4.59 oranıyla ilk beşi oluşturmaktadır.[1]

Diğer taraftan üç Türk partisinin oy dağılımlarına bakacak olursak; Kosova Demokratik Türk Partisi (KDTP) %0,56, Yenilikçi Türk Hareket Partisi (YTHP) %0,20 ve Kosova Adalet Türk Partisi (KATP) %0,07 oranında olduğunu görmekteyiz[2]. 2021 Genel Seçim sonuçları ile kıyasladığımız zaman Türk partileri oy kaybına uğrarken ulusal partilerin oylarında ise artış gözlemlenmektedir.

Tüm bunların paralelinde Avrupa Birliği Seçim Gözlem Misyonu, seçim şeffaflığı ve tarafsızlık ilkeleri ışığında seçim sürecini her yönüyle değerlendirmek için çalışmalarını yürüttü. AB gözlem misyonu yayınlamış olduğu değerlendirme raporunda seçim sürecini derin ayrışmaları yansıtan sert söylemlere rağmen barışçıl ve canlı bir seçim süreci olarak nitelendirdi. 

Rapor, seçimlerin tüm toplulukların katılımlarıyla barışçıl ve rekabetçi bir şekilde gerçekleştiğini ve yeni yasal çerçevenin ilk defa denendiğini kaydetti. Seçim sonuçlarının açıklanmasındaki aksaklıklara rağmen genel sürecin dayanıklılık ve demokratik ilkelere uygun olduğu belirtildi. [3] Rapor ayrıca çoğunluğa sahip olmayan küçük topluluklardan gelen siyasi oluşumların, kampanya finansmanında çeşitli zorluklarla karşılaştığını ve bazıları için medyaya sınırlı erişim dolayısıyla eşit olmayan koşulların oluştuğunu ifade etti.

Öte yandan, yeni seçim yasası 3 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girdi ve beraberinde önemli değişiklikler getirdi. En büyük değişiklerden biri de siyasi oluşumların milletvekili adaylarının oy sayısının 5’ten 10’a yükseltilmesi oldu. Bunun haricinde milletvekilleri için oy sayım şeklinin değiştirilmesi; Seçimlerden 24 saat önce uygulanan seçim sessizliğinin kaldırılması ve Kosova Cumhuriyeti dışındaki diplomatik temsilciliklerde ve şubelerde posta aracılığıyla oy kullanılması gibi düzenlemeler yeni kanunda yer buldu.[4] 

Tüm bu gelişmeler doğrultusunda bir seçim süreci daha geride kaldı ve yeni hükümetin ivedilikle kurulması ve akabinde Kosova’nın Uluslararası Örgütlere ve Avrupa Atlantik kuruluşlarına entegrasyonu özellikle de Sırbistan ile normalleşme müzakerelerinin kaldığı yerden devam etmesi açısından oldukça büyük öneme sahiptir. Buna ilaveten, yeni AB komisyonu ekibi tutumları ve yeni ABD yönetiminin öncelikleri ülke istikrarı ve uluslararası konumunu güçlendirmesi açısından da kilit rol oynamaktadır. 

9 Şubat seçimlerini Kosova’daki Türk siyasi oluşumları perspektifinden değerlendirecek olursak çok da parlak bir tablo ile karşılaşamayacağımız aşikâr. 2021 genel seçimlerine kıyasen oylarda ciddi seviyede düşüşün yaşanması genel olarak partilerin ciddi seçim programlarının olmaması, seçim kampanyalarının düzgün ve iyi bir şekilde koordine edilmemesi, seçmenler ile iletişim eksikliği, uzun yıllardan beri süregelen toplumsal çatışma ve ayrışmaların önüne geçilememesi temel etkenler arasında yer almaktadır. 

Seçime gösterilen düşük katılım oranı başta bir bakan ve iki vekil ile temsil edilen Kosova Demokratik Türk Partisine yönelik hayal kırıklığının göstergesi ve sonrasında Yenilikçi Türk Hareket Partisi gibi yeni kurulan siyasi oluşumun alternatif çözümler üretmede yetersiz kalması en büyük nedenler arasında yer almakta ve bir nevi partilere olan desteğin önemli ölçüde azalmasına neden olmuştur. 

Kosova Türk Partileri ve parti liderleri oy sayıları ve dağılımlarını daha detaylı bir şekilde inceleyebilmek amacıyla 2021 ve 2025 seçimleri aşağıdaki grafiksel tablolar ile analiz edilmiştir.

  Kaynak: Merkez Seçim Komisyonu 

Yukarıdaki grafikler yurt içi ve yurt dışı oylarını kapsamakta olup, 2021 yılı genel oy sayısının totaline bakıldığında KDTP 6496 oy sayısından 2025 seçiminde 4823’e gerilemiş; YTHP ise 1243 oy sayısından 1800 oya çıktığı görülmektedir. Totale baktığımızda 2021 genel seçimlerinde yarışan iki Türk partisinin toplam oy sayısı 7.739 iken, 2025 seçimlerinde üçüncü Türk partisi KATP ‘nin de almış olduğu 634 oy ile beraber Türk partilerinin toplam oy sayısı 7.257 olarak kayıtlara geçmiştir. Ne yazık ki Türk siyasi oluşumları 4 yıllık zaman zarfında 2021 seçimine göre yaklaşık olarak %7’lik oy kaybına uğramıştır. 

Seçim sonuçları ve seçmenlerin öncelikleri, mevcut siyasi partiler açısından bir uyarı niteliğinde olmalıdır. Yapısal ekonomik sorunların çözülememesi, eğitim ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmemesi yanı sıra toplumsal kalkınma ve refah seviyesinin gerilemesi Kosova Türk halkının Türk partilere karşı güveninin azalmasına neden olmuştur.

Siyasiler siyasi söylemlere odaklanmak yerine bu kötü gidişata son verecek çözümlere odaklanmalı ki gelecek seçimlerde Türk toplumu daha fazla itibar kaybına uğramasın.

Araştırmacı

Ebru Zborça

 
[1] https://rezultatet.kqz-ks.org/sq

 
[2] https://rezultatet.kqz-ks.org/sq

 
[3] https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/documents/2025/Preliminary%20Statement_FINAL.pdf

 
[4] https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=77074